ماهنامه نجوم شماره 199 منتشر شد.

 برای دیدن خلاصه مقالات این شماره؛بر روی گزینه «ادامه مطلب» کلیک کنید...

خلاصه ای از مقالات این شماره:

فهرست:
10   یکی بود، یکی نبود، شهاب صقری
11   یادداشت/ " جورچین نجوم غیرحرفهای و راهوار  کردن راههای نرفته"، رضامنصوری
11   یادداشت/ دوقلوهای بندباز، شهاب صقری
12   یادداشت/ اطلاعاتی که درز کرد، پوریا ناظمی
13   یادداشت/ آسمان شب همچنان با طراوت، رضا پورحسین
13   یادداشت/ کاش برادر سیاوش نبودم...، محمدفؤاد صفاریان پور
14   اخبار جهان
16   اخبار ایران، گردآوری : زهرا رحیمدل
18   گزارش/ رونمایی از ساعت آفتابی گمشده، نیما مجدآرا
19   طلوع سردترین ستارهها از دل تاریکی، ترجمه: الهام شعبانی
20   آیا در این سیارهی فرا خورشیدی حیات وجود دارد؟ ، ترجمه: شادی حامدی آزاد
23   اسرار جدیدی از عطارد، ترجمه: الهام شعبانی
24   فیلم برداری از فرود مریخنورد، ترجمه: الهام شعبانی
26   یادداشت/ روزنامهنگاری علمی در تلویزیون، مایک سیمونز
27   یادداشت/ آسمان شب در افغانستان، یونس بخشی
40   یادداشت/ مخاطب کیست؟، مجید آلابراهیم
42   آسمان در این ماه ( شهریور 1389)، کاظم کوکرم و...
59   یادداشت/ آسمان مال من است!، علیاکبر عبدالرشیدی
72     بررسی نجومی رویتپذیری هلال ماه شوال 1431 در ایران، محمدرضا صیاد و سید محسن قاضی میرسعید
76   مبانی عکاسی نجومی با دوربینهای دیجیتال(6)، بابک سدهی
80   بازارچهی نجومی و اشتراک
84   چکیدهی برخی از مقالات به زبان انگلیسی، نادر حیدری
85   یک نگاه، امین جمشیدی و محمدرضا زمانثانی



اخبار جهان:
 - تصویر عالم از دید پلانک
-  گودال عجیب در مریخ
- چندین تُن آب در قطبهای ماه

خبرک:
 - اَبَرتوفان فراخورشیدی
 - جزء سازندهی اسیدهای آمینه در فضا
 - تصادف در خوشهی اسد

اخبار ایران:
گردآوری: زهرا رحیمدل
 - گشتهای رصدی ماهنامهی نجوم
-  سمینار ماهنامهی نجوم در حسینیهی ارشاد

خبرک:
 - باشگاه انجمن نجوم ثاقب استان گیلان
-  صدمین باشگاه نجوم تهران
 - چهلوسومین باشگاه نجوم رشت
 - نخستین همایش منجمان استان کرمان


خبر / مقاله:
ترجمه: الهام شعبانی
 - اسرار جدیدی از عطارد
-  فیلمبرداری از فرود مریخنورد
 - طلوع سردترین ستارهها از دل تاریکی


یکی بود، یکی نبود
شهاب صقری
 - ژرفای چاقوچله
 - گفتوگو با سه نسل از برنامهسازانِ نجومی
 - هلال ابروی تو!
 - بازارِ یادداشتها



آیا در این سیارهی فراخورشیدی حیات وجود دارد؟
ری ویلارد
ترجمه: شادی حامدی آزاد

فقط 10 سال نوری دورتر از زمین، ستارهی خورشیدمانند اپسیلون-نهر دارای منظومهای سیارهای است که شاید میزبان بذرهای حیات باشد.
آیا ممکن است مراحل آغازین حیات بر سیارهای در فاصلهی فقط 10 سال نوری از زمین در حال رخ دادن باشند؟ اخترشناسانی که در جستوجوی دنیاهای جدید میزبان حیات بودند، منظومهای سیارهای به دور ستارهی خورشیدگون اپسیلون-نهر یافتند که شرایطی بسیار هیجانانگیز دارد. وجود قمرهای احتمالی به دور این سیاره‌ی فراخورشیدی، که در محدودهی سکونتپذیر ستارهی مادرش در گردش است، آن را شایستهی نگاهی دقیقتر کرده است ...



مبانی عکاسی نجومی با دوربینهای دیجیتال
بابک سِدِهی

عکاسی نجومی با لنز دوربین یا تلسکوپ؟
با لنزهای معمولیِ عکاسی میتوان عکسهای بسیار خوب نجومی گرفت. فاصلهی کانونی کوتاه لنزهای دوربین در مقایسه با تلسکوپ، بسیاری از عیوب ردیابی را در نوردهی بلندمدت میپوشاند. اما لنزهای دوربین در اصل با هدف عکاسی نجومی طراحی و ساخته نشدهاند. ثبت تصویری واضح از نقاطی نورانی با روشنایی و رنگهای گوناگون در گوشه و کنار میدان دید، امتحانی سخت برای لنز محسوب میشود. جالب است بدانید که ...



گزارش:
رونمایی از ساعت آفتابی گمشده
نیما مجدآرا

ساعت آفتابی تاریخی، که توسط سرتیپ بغایری ساخته شده و کنار سردر باغ ملی نصب شده بود و کسی از سرنوشت آن اطلاعی نداشت، پس از هشتاد سال به همت دکتر محمد باقری دوباره در حیاط موزهی ملک نصب شد ...



یادداشت:
 - جورچین» نجوم غیرحرفهای و راهوار کردن راههای نرفته، رضا منصوری«
-  دوقلوهای بندباز، شهاب صقری
 - اطلاعاتی که درز کرد، پوریا ناظمی
 - آسمان شب همچنان باطراوت، رضا پورحسین
 - کاش برادر سیاوش نبودم...، محمدفؤاد صفاریانپور



بررسی نجومی رؤیتپذیری هلال ماه شوال 1431 در ایران
محمدرضا صیاد و سید محسن قاضی میرسعید

بگذار عید فطر کمی پیش و پس شود
            من با هلال ابرویت افطار میکنم

در این مقاله برای پیشبینی وضع رؤیت هلال ماه شوال 1431 در ایران، ابتدا با استفاده از روش گروه 70 نقطهای برای بررسی نجومی رؤیتپذیری هلال ماه در ایران (بررسی نقاط جغرافیایی واقع بر چهارضلعی محیط بر نقشهی ایران)، مشخصههای خورشید و ماه در لحظهی غروب خورشید تاریخ پنجشنبه 29 رمضان 1431 مطابق با 18 شهریور 1389 و 9 سپتامبر 2010 برای نقاط مورد نیاز انتخاب شده با گامهای یکدرجه بر اضلاع چهارضلعی مذکور، محاسبه شده و سپس کلیهی مقادیر مشخصههای مذکور با کاربرد معیار سید محسن قاضی میرسعید (معیار جدید براساس مشخصههای ارتفاع و درصد سطح روشن ماه) بررسی شده، و سرانجام براساس نتیجهی این بررسی، وضع رؤیتپذیری هلال ماه شوال 1431 در ایران در شامگاه تاریخ مذکور مشخص شده است ...



مخاطب کیست؟
مجید آلابراهیم

این خبری بود که سهشنبه پنجم مرداد در همهی خبرگزاریهای داخلی منتشر شد و در روزهای بعد به روزنامهها نیز راه یافت. برای متخصصها و آنهایی که با وضعیت خبررسانی، بهویژه خبر علمی، در کشور آشنا هستند خبر بالا هیچچیز عجیب یا جالبی ندارد. فراوانی و تکرار همیشگی اینگونه خبرها موجب شده است که آنها چنین خبرهایی را نادیده بگیرند یا در بهترین حالت برای تفریح و کمی خنده با پست الکترونیکی برای دوست و آشنا ارسال کنند. علت چنین برخوردی این است که ...



ژرفا
نجوم در تلویزیون

از هیپوتالاموس تا ماه!

گفتوگو با اسماعیل میرفخرایی، یکی از نخستین برنامهسازان علمی در تلویزیون و گزارشگر پخش زندهی مأموریتهای آپولو

گفتوگو از سیاوش صفاریانپور

در دوران کودکی یکی از جذابیتهای بعد از ظهرهای پنجشنبه، نشستن در کنار پدر و شنیدن صحبتهای دانشمندانی بود که اسماعیل میرفخرایی در رادیو با آنها گفتوگو میکرد. برنامهی گفتوگو مرا شیفتهی زندگیِ دانشورانی کرد که در سرزمین ما کوشیدند گره از نابخردی بگشایند، گامهای نخست تفکر علمی را بیاموزند و رواج دهند. تصمیم من جدی بود، قصد کردم دانشمند شوم، گرچه به آرزوی خود نرسیدم اما این برنامه دستکم کمک کرد که بهتر بیندیشم؛ ...



یوگی و دوستان
محمدرضا )پژمان ( نوروزی

بادها که میوزند باید بادبانها را برافراشت. باید این کار را کرد چون اگر این کار را نکنی حتماً کشتیات به گِل مینشیند. به گِل هم که ننشیند، حتماً بادبانهای دیگر برافراشته میشوند و از تو جلو میافتند و دیگر بادبان و پارو و ... تأثیری ندارند؛ کشتی تو عقب افتاده و بازی را باختهای.
حالا حکایت آسمان شب است و بادهایی که در آسمان نجوم و نجومیهای ایران میوزند. و البته ذات یک برنامهی خوب (تلویزیونی یا غیر آن) این است. برنامهی آسمان شب باید بادبانهایش را بکشد تا بادهای وزیدهشده او را به جلو حرکت بدهند. بنابراین، بینندهی هوشمند این برنامهی تلویزیونی میتواند بادقت در مهمانان و موضوعات مورد بحث در آن، میزان و جهت بادهای وزیدهشده را بفهمد بیآنکه چیزی از اصل موضوع بداند یا حتی نیاز به دانستنش داشته باشد ...




گنبد مینا در آینهی جامجم
بررسی برنامههای نجومی در تاریخچهی رادیو و تلویزیون ایران
محمدجوادترابی

»سالها دل طلب جام جم از ما میکرد
         وانچه خود داشت ز بیگانه تمنا میکرد«   (حافظ (

44  سال از پیدایش تلویزیون ملی ایران میگذرد؛ از آن زمان تاکنون تلویزیون بیشترین ضریب نفوذ رسانهای در میان اقشار مختلف جامعهی ایرانی را داشته است. گرچه در برخی مواقع محبوب بوده و در برخی مواقع مورد قهر عمومی قرار گرفته است، معدود خانهای را میتوان سراغ گرفت که تلویزیون در آن دیده نشود. در میان انبوه برنامههای تولیدشده، از زمانی که رسانهی ملی «تلویزیون ملی ایران» خطاب شد تا زمانی که «صداوسیما» نام گرفت، به جستوجو پرداختیم تا برنامههای شاخص تولیدی (و نه دوبله) در زمینههای نجوم و فضا را بیابیم ...






خاطراتی از برنامههای نجومی دههی 70
محسن شادمهری

سال 1371 بود. دوست و همبازی دوران نوجوانیام، بهتازگی در رشتهی کارگردانی از دانشکدهی صداوسیما فارغالتحصیل میشد، منتها برای پایاننامهاش باید یک فیلم مستند میساخت. طبیعتاً با هم راجع به این موضوع صحبت میکردیم. به این نتیجه رسیدیم که فیلمی بسازد دربارهی دانشجویی که میخواهد دربارهی خورشید تحقیق کند و .... این فیلم بهمدت کمی بیشتر از نیمساعت ساخته شد و چنین نام گرفت: «خورشید، نزدیکترین ستاره». بدینسان نخستین تجربهی جدی من با یک رسانهی تصویری شکل گرفت. در طول ساخت این فیلم و کارهای بعدی، با افرادی آشنا شدم که اکنون معروف و موفقاند. هرچند فعالیتهای اینچنینی را سالهاست دیگر دنبال نمیکنم، تجربههای آن سالها نیز فراموشنشدنی است ...



اگر از دیدن آسمان شب لذت میبرید...

گفتوگوی تحریریهی نجوم با سیاوش صفاریانپور طراح، کارگردان و مجری برنامهی آسمان شب، طبیعت فراموششده

نجوم  پیش از هرچیز ورود آسمان شب به دهمین سال فعالیتش را از طرف همهی همکاران نجوم، به شما تبریک میگوییم. راهی طولانی را طی کردهاید تا یکی از بادوامترین برنامههای علمی تلویزیون ایران را تولید کنید. پیش از اینکه به بحث دربارهی برنامه بپردازیم، میخواهیم بدانیم آیا هیچوقت در سالهای دورتر رویای ساخت چنین برنامهای را در سر داشتید؟ ...



آسمان مال من است!
علیاکبر عبدالرشیدی

حتماً دربارهی آسمان کرمان شنیدهاید. آسمان کرمان به نورانیت، شفافیت و جذابیت شهرت دارد. تمام منطقهی کویر مرکزی ایران همین خاصیت را دارد. شبها هرکجا که بایستید و آسمان را نظاره کنید تصویری را میبینید که در هیچکجای دیگر ایران و بخش مهمی از جهان قابل مشاهده نیست ...



در ژرفای آسمان شب
بابک امینتفرشی

بیش از ششصد قسمت از برنامهی تلویزیونی آسمان شب میگذرد. برای گروه همکاران این برنامه این سالها مثل یک عمر گذشته است. سیاوش صفاریانپور، تهیهکننده و کارگردان آن، با تکتک این قسمتها زندگی کرده و جوانی خود را گذرانده است. نام کامل برنامه، یعنی «آسمان شب طبیعت فراموششده»، بازگوگنندهی واقعیتی است که در دنیای مدرن میگذرد. آسمان بیستارهی شهرهای شلوغ و گرفتاریهای زندگی پُرسرعت فرصت نگاه به آسمان را از ما ربوده است. اما آسمان فقط آزمایشگاه عدهای خاص از دانشمندان نیست، بلکه میراثی ارزشمند برای همهی انسانها و بخش بزرگی از طبیعت اطراف ماست. زندگی ...


روزنامهنگاری علمی در تلویزیون
مایک سیمونز

ژورنالیسم (روزنامهنگاری) علمی همواره شکلهای بسیاری به خود گرفته است. اما هرگز پیش از این، اینهمه مطلب به این همه روش مختلف گزارش نشده بود. گزارشگری علمی از روزنامهها با یک مقاله آغاز شده و به وبلاگهای علمی رسیده است که تقریباً فوری و بهطور مداوم مشغول گزارش کردناند. حالا، شبکهی توییتر (Tweeter) گزارشهایی دارد که واقعاً آنیاند. مهمتر اینکه، ...


آسمان شب در افغانستان
یونس بخشی

مدتها قبل وقتی در یکی از تلویزیونهای خصوصی به نام تلویزیون نگاه به سمت سرپرست بخش دوبله کار میکردم، تصمیم به ساخت چنین برنامه را داشتم، اما به خاطر رعایت حق نشر برنامهی آسمان شب در ایران با دوست خوبم آقای صفاریانپور تماس گرفتم و از ایشان خواستم تا اجازه نشر برنامهی نجومی را با نام آسمان شب به من دهند. ایشان ضمن اینکه به درخواست من پاسخ مثبت دادند، چند سیدی از برنامههای مختلف آسمان شب را به عنوان نمونه فرستادند که در ساخت اولین برنامه آسمان شب برایم خیلی موثر واقع شدند ...



برترین برنامههای تلویزیونی نجومی و فضایی جهان
محمدجواد ترابی

مرور آنچه که در تاریخ برنامهسازی تلویزیونی جهان رخ داده، نشانگر سهم اندک برنامهسازی علمی است اما همین سهم اندک نقش تأثیرگذاری در جذب مخاطبان به کسب دانش داشته است. به گواه آمارهای کمی و کیفی، که در بسیاری از نقاط جهان گرفته شده، بخش عمدهای از برنامهسازی علمی به پزشکی و نجوم اختصاص یافته است. در این میان نیز عموماً برنامههای نجومی در سراسر جهان برنامههایی پیشرو و رکوردشکن به حساب میآیند ...




ملاقات با پدرخوانده
گفتوگوی بابک امینتفرشی با پاتریک مور

حدود سه ساعت از لندن به سمت ساحل جنوبی انگلستان راندیم تا به شهر کوچک سلسی در کرانهی اقیانوس اطلس رسیدیم. من به همراه زوج آلمانی-فرانسوی، گرنات مایزر و پاسکال دومی (از همکاران پروژهی توآن - جهان در شب)، از پاتریک مور وقت ملاقاتی برای یک مصاحبهی کوتاه گرفته بودم. او، که به سِر پاتریک در بریتانیا معروف است، اکنون 87 ساله است و در جامعهی منجمان به پدرخواندهی برنامههای نجومی در تلویزیون شهرت دارد ...




رسانههای علمی در عصر دیجیتال
پوریا ناظمی

زمانی که پدیدهای به نام اینترنت به وجود آمد هیچکس و حتی طراحان اولیهی آن نیز تصور نمیکردند این شبکهی الکترونیکی، جهانی مجازی بسازد که همهی شئون زندگی ما را تحت تأثیر قرار دهد. اینترنت معجزهی فناوری ارتباطات بود. امروز بسیاری از ما فقط به این سبب از کار کردن با اینترنت شگفتزده میشویم که این پدیده بهسرعت رشد کرده و ما حتی فرصت نکردیم ببینیم چه تغییرات ژرفی را در نحوهی زندگی ما به وجود آورده است ...