وضعیت آسمان در هفته دوم تیر ۱۳۸۹
آسمان شبهای این هفته غیر از دنبالهدار مکنات و مقارنه ماه باسیاره
مشتری،رویداد هیجانانگیز دیگری ندارد؛ اما مشاهده صورتهای فلکی بهاری که آرام آرام آسمان را ترک میکنند همراه با صور فلکی...
وضعیت آسمان در هفته دوم تیر 1389 آسمان شبهای این
هفته غیر از دنبالهدار مکنات و مقارنه ماه با سیاره مشتری، رویداد
هیجانانگیز دیگری ندارد؛ اما مشاهده صورتهای فلکی بهاری که آرام آرام
آسمان را ترک میکنند همراه با صور فلکی تابستانی که از آغاز شب در آسمان
حاضرند، جلوهای دیگر دارد. امیر حسنزاده تصویر آغازین امروز،
ماهگرفتگی جزئی را نشان میدهد که شنبه 5 تیر1389 اتفاق افتاد. این
ماهگرفتگی که در ایران غیر قابل رؤیت بود، در شرق آسیا، اقیانوسیه و غرب
آمریکا دیده شد.در طی این
هفته، ماه از ابتدای شب در آسمان نیست و ساعتی پس از غروب خورشید از شرق
طلوع میکند. در ساعت 14:43 دهم تیر، ماه به اوج خود میرسد در این هنگام
فاصله آن از زمین به 405035 کیلومتر است. هنگامی که ماه در بیشترین فاصله
خود از کره زمین قرار میگیرد، آن را اوج ماه مینامند.به تدریج از بخش روشن ماه کاسته میشود تا اینکه
در ساعت 19:05 سیزدهم تیر و پس از طی سه چهارم مدار خود، ماه به وضعیت
تربیع دوم میرسد. در این روز، ماه در نیمه شب از افق شرقی طلوع میکند و
نصف سطح آن روشن است. سیاراتی مقارنه ماه و
سیاره مشتری مقارنه خارجی
سیاره عطارد دنباله دار
مکنات نامگذاری
ستارگان اما امکان نامگذاری تمام
ششهزار ستاره قابل مشاهده با چشم غیرمسلح وجود نداشته و ندارد. یکی از
راهحلهای قدیمی برای این مشکل، استفاده از حروف یونانی به صورت پیشوندی
بر نام صورت فلکی است. بدین صورت که پرنورترین ستاره هر صورت صورت فلکی با
آلفا (α)، بعدی با بتا (β) و همین طور تا آخر نامگذاری میشود. به عنوان
مثال ستاره قطبی پرنورترین ستاره صورتفلکی دباصغر است و با این روش،
آلفا-دب اصغر نامیده میشود. این روش همچنان
پرکاربردترین راه نامگذاری ستارگان است. البته در کتب نجومی دوره اسلامی
علاوه بر اسامی خاص ستارگان، از حروف ابجد برای نامیدن ستاره استفاده
میکردند. امروزه بسیاری از اسامی ستارگان در کتب سایر زبانها برگرفته از
اسامی عربی آنهاست، مانند پرنورترین ستاره صورت فلکی گاو (ثور) که در متون
غربی نیز «دَبران» نامیده میشود. با اختراع تلسکوپ و افزایش
ستارگان قابل مشاهده و دقیقتر شدن نقشههای ستارهای، استفاده از حروف
برای نامگذاری کفایت نمیکرد. به همین دلیل از قرن هجدهم میلادی به
پیشنهاد یک منجم انگلیسی به نام «فلامستید»، ستارگان هر صورت فلکی از لبه
غربی تا لبه شرقی آن شمارهگذاری شدند. به عنوان مثال ستاره رجلالجبار با
روش فلامستید 19-جبار نام گرفت. در قرون اخیر فهرستهای زیادی از ستارگان
تهیه شده و در هر کاتالوگ از شمارهگذاریهای خاصی استفاده میشود. خداحافظی با
صورتهای فلکی بهاری برای پیدا کردن آن میتوان
از دب اکبر کمک گرفت. اگر دسته ملاقه این صورت فلکی را ادامه دهیم، به
ستاره سماک رامح میرسیم. رنگ نارنجی مایل به قرمز این ستاره کاملاً مشخص
است. شعاع سماک رامح 26 بار بزرگتر از خورشید و فاصله آن از ما 37 سال
نوری است. صورت فلکی خوشه یا سنبله
یکی دیگر از صورفلکی بهاری و ششمین برج از بروج دوازدگانه است و به همین به
عنوان نماد ماه شهریور به کار میرود. مطابق افسانهها این صورت فلکی،
خوشه گندمی را نشان میدهد که در دست عذرا (دوشیزه) است و قرار گرفتن آن
درمیانه آسمان یادآور زمان کشت است. در این هفته، سیاره زحل در لبه غربی
این صورت فلکی قرار دارد. پرنورترین ستاره آن «سماک اعزل» نام دارد که
ستارهای از قدر یک و سفید رنگ است. برای پیدا کردن آن کافی است کمانی را
که از دب اکبر به سماک رامح متصل کردهاید، امتداد دهید تا به این ستاره
برسید. اندازه آن چندین برابر خورشید و فاصله آن از ما 260 سال نوری است.
اگر در یکی از این شبها این ستاره را مشاهده کردید، به یاد داشته باشید که
پرتوی نوری که به چشم شما رسیده است، زمانی سطح این ستاره را ترک کرده که
هنوز سلسله زندیه و قاجاریه در ایران تاسیس نشده بود! |